ประวัติความเป็นมา

  เป็นมัสยิดซุนนีย์ที่เก่าแก่ที่สุดในกรุงเทพมหานคร ประมาณกันว่าเป็นมัสยิดที่เริ่มมีขึ้นตั้งแต่ก่อนสมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม (พ.ศ. 2153 – 2171) ในช่วงสมัยกรุงศรีอยุธยา เป็นศาสนสถานที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเสด็จพระราชดำเนินมาประกอบพิธีศาสนกิจฝังศพ เจ้าพระยาจักรีศรีองครักษ์ (หมุด) นายทหารคู่พระทัยและโปรดเกล้าฯให้ปฏิสังขรณ์และพระราชทานที่ดินขยายพื้นที่จากเดิมที่เจ้าพระยาราชวังสันเสนีย์ (ม๊ะหูด) บุตรเจ้าพระยารามเดโชชัยสร้างไว้ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
เป็นมัสยิดนี้ มีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา สร้างในปลายสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เมื่อ พ.ศ. 2231 โดย เจ้าพระยาราชวังสันเสนีย์ (ม๊ะหมูด) เดิมเรียกกันว่า กุฎีใหญ่ ซึ่งเรียกย่อมาจาก กุฎีบางกอกใหญ่ อาคารเดิม สร้างเป็นเรือนไม่สักยกพื้น หลังคามุงด้วยกระเบื้องดินเผา รูปทรงคล้ายศาลาการเปรียญที่อยู่ในวัดศาสนาพุทธ ต่อมาในปี พ.ศ. 2495 ได้มีการสร้างใหม่อีกครั้ง โดยสร้างเป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ได้ปลูก ต้นสนคู่ไว้ที่หน้าประตูกำแพงมัสยิดต่อมา จึงเปลี่ยนชื่อเป็นทางการว่า “มัสยิดต้นสน”
มัสยิดต้นสนในระยะแรกก่อตั้งมีลักษณะเป็นเรือนไม้ยกพื้น ฝาขัดแตะ หลังคามุงจากขนาดเล็ก มีนอกชานอยู่ด้านหน้า ต่อมาเมื่อจำนวนมุสลิมมากขึ้น จึงขยายมัสยิด ให้กว้างขวางขึ้นเป็นเรือนไม้สัก ยกพื้น ฝาขัดแตะ เปลี่ยนหลังคาเป็นกระเบื้องดินเผาและกระเบื้องทราย มีรูปร่างลักษณะคล้ายศาลาการเปรียญตามวัดต่างๆ
ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยและ ชาวมุสลิมในบริเวณคลองบางกอกใหญ่ เห็นสมควรให้สถาปนามัสยิดใหม่เป็นอาคารแบบก่ออิฐถือปูน หลังคาทรงโรง แต่ทำเป็นอาคารดาดฟ้า มีลูกกรงเป็นระเบียงล้อมรอบชายคาทั้ง 4 ด้าน หน้าบันมีลวดลายลงรักปิดทอง ประดับช่อฟ้าใบระกา มัสยิดหลังใหม่นี้จึงมีลักษณะคล้ายวัด
รัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดเกล้าฯ ให้ยกช่อฟ้าออกเพื่อมิให้เกิดการเข้าใจผิด มัสยิดสร้างแล้วเสร็จใน พ.ศ. 2359 สร้างกำแพงล้อมรอบมัสยิดเป็นกำแพงอิฐหนามากอยู่คงทนมาจนถึงปัจจุบัน
รัชกาลพระเจ้าอยู่หัวองค์ปัจจุบันและคณะกรรมการมัสยิดต้นสนเห็นควรรื้อมัสยิดหลังเดิมออกเนืองจากชำรุดทรุดโทรมเกินกว่าที่จะบูรณะได้ และมีมติให้สร้างหลังใหม่ขึ้นในปี 2495

  สรุปความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของมัสยิดต้นสน ในชุมชนแห่งนี้ ที่ใกล้ชิดกับราชสำนักสยามมาโดยตลอด จึงทำให้มัสยิดต้นสนมีหลักฐานกล่าวถึงการเสด็จพระราชดำเนินของพระมหากษัตริย์ในสมัยกรุงธนบุรี ถึงสมัยรัตนโกสินทร์ ยุคต้นจนถึงหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง วันที่ ๒๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๙ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล รัชกาลที่ ๘ ทรงเสด็จพระราชดำเนินทางชลมารคพร้อมด้วยพระอนุชา(พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙) ชุมชนมัสยิดต้นสน เป็นการส่วนพระองค์โดยมีจุฬาราชมนตรี (แช่ม พรหมยงค์) พระยามไหสวรรย์ (นายกเทศมนตรีนครธนบุรี) พร้อมด้วยอิหม่ามและคณะกรรมการมัสยิดต้นสน
รับเสด็จฯ

สถานะและที่ตั้ง

  มัสยิดต้นสน หรือ “กุฎีบางกอกใหญ่” หรือเรียกสั้น ๆ ว่า “กุฎีใหญ่” ชื่อกุฎีบางกอกใหญ่ หรือกุฎีใหญ่นั้น ก็เพราะมัสยิดตั้งอยู่ปากคลองบางกอกใหญ่ ส่วนชื่อมัสยิดต้นสนนั้น ได้มาจากต้นสนคู่ที่ปลูกใหม่หน้าประตูกำแพงหลังเสร็จสิ้นการก่อสร้างอาคารหลังใหม่ จึงเรียกชื่อดังกล่าวสืบมา
มัสยิดต้นสน ตั้งอยู่บริเวณใกล้ปากคลองบางกอกใหญ่ แขวงวัดอรุณ เขตบางกอกใหญ่ สถานะเป็นสถานที่ใช้ประกอบพิธีทางศาสนาอิสลาม นอกจากการปฏิบัติศาสนกิจแล้ว มัสยิดต้นสนยังเปิดสอนวิชาศาสนาและภาษาอาหรับสำหรับเยาวชนช่วงวันหยุด

สิ่งสำคัญภายในมัสยิด

ภายในมัสยิด มีที่แสดงธรรม เรียกว่า มิมบัร (แท่นแสดงธรรม) ลักษณะสวยงาม หลังคาโคงรูปครึ่งวงกลม ที่หน้าจั่วแกะสลักลวดลายลงรักปิดทองสวยงาม และมีแผ่นกระดานใหญ่ ซึ่งมีรอยแกะสลักภาษาอาหรับและรูปวิหารกะบะ รวมทั้งผังของมัสยิดในนครเมกกะ เป็นหลักฐานที่พบในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
อาคารรับเสด็จฯ สร้างขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๕๘ ตรงกับค.ศ. ๑๓๓๓ ประดับลวดลายฉลุแบบขนมปังขิง เคยเป็นอาคารรับเสด็จฯ เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล(รัชกาลที่ ๘) เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมพร้อมด้วยพระอนุชา (พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช) เมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๙
 - มิห์รอบ(ซุ้มอุทิศ) ศิลปะแบบอยุธยาตอนปลายจำหลักหน้าบันลายกระจังก้านขด ยกช่อฟ้า ใบระกา และลงรักปิดทองประดับกระจกอย่างงดงาม
 - ชุมทิศ(แผ่นกระดานไม้สักจำหลักลวดลาย) เดิมทองล่องชาด จำหลักภาพมหาวิหารกะอ์บะห์ในอดีตและยกโองการมาจากมหาคัมภีร์อัล-กุรอานจำหลักประดับ ซึ่งสันนิฐานว่าเป็น "เครื่องประดับชุมทิศ" ของมัสยิดเก่าแห่งใดแห่งหนึ่งในกรุงศรีอยุธยาเมื่อครั้งเสียกรุงครั้งที่ ๒ (พ.ศ. ๒๓๑0) และลอยตามลำน้ำเจ้าพระยาลงมาจึงยังคงปรากฏร่องรอยไฟไหม้เป็นประจักษ์ในปัจจุบัน

อ้างอิง

กรมวิชาการ. เลียบวัด ใกล้วัง : หนังสืออ่านเพิ่มเติมกลุ่มสร้างเสริมประสบการณ์ชีวิต ระดับประถมศึกษาและวิชาสังคมศึกษา ระดับมัธยมศึกษา / ผู้เรียงเรียง จุฑารัตน์ สุขสถิตย์ ... [และคนอื่น ๆ] กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภา, 2542.
มัสยิดต้นสน. 2558. อ้างอิงจากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. แหล่งที่มา :
https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%AA%E0%B8%A2%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%99. 4 ม.ค. 2559
มัสยิดในประเทศไทย : มัสยิดต้นสน. อ้างอิงจากสำนักข่าวไทยมุสลิม. แหล่งที่มา : http://www.thaimuslim.com/sview.php?c=1&;id=28 . 4 ม.ค. 2559