บทความวิชาการ
![]() |
|
ชื่อบทความ | พระนารายณ์บรรทมสินธุ์ในศิลปลพบุรี |
---|---|
ชื่อวารสาร | ศิลปากร |
ชื่อผู้แต่ง | สุภัทรดิศ ดิศกุล, ม.จ. |
ชื่อผู้แปล | |
รายละเอียดวารสาร | ปีที่ 10 ฉบับที่ 5 (ม.ค. 2510) หน้า 35-43 |
สาระสังเขป | |
ภาพสลักพระนารายณ์บรรทมสินธุ์ในศิลปลพบุรีในประเทศไทย 4 ภาพ ภาพที่ 1
ศิลาทับหลัง ประตูวิหารหลังข้างเหนือที่ประสาทกำแพงใหญ่ อ.อุทุมพรพิสัย จ.ศรีษะเกษ เป็นรูปพระนารายณ์บรรทมอยู่เหนือหลังพระยาอนันตนาคราช พระองค์ค่อนข้างตั้งตรงขึ้น มีดอกบัวก้านเดียวผุดออกมาจากพระนาภี และมีพระพรหมผู้สร้างโลกประทับอยู่ข้างบน สลักขึ้นระหว่าง พ.ศ.
1550-1600 หรือ พ.ศ.
1600-1650 ภาพที่ 2 ทับหลังศิลา เดิมอยู่ในเทวสถานพระนารายณ์
เมืองนครราชสีมา เป็นรูปพระนารายณ์ 4 กร บรรทมสินธุ์ตะแคงขวา ก้านบัวก้านเดียวผุดออกมาจากพระนาภี
และมีพระพรหมผู้สร้างโลกประทับอยู่ข้างบน สลักขึ้นระหว่าง พ.ศ.
1550-1600 หรือ 1600-1650 ภาพที่ 3 ศิลาทับหลังประตูมุขโถง
ด้านตะวันออกตอนนอกที่ประสาทหินพนมรุ้ง อ.นางรอง จ.บุรีรัมย์ เป็นรูปพระนารายณ์ 4 กร
บรรทมตะแคงขวาอยู่เหนือหลังมังกร และมีพระยานาคหลายเศียรแทรกอยู่ตรงกลาง
มีก้านบัวหลายก้านผุดขึ้นจากหลังพระขนองพระนารายณ์ พระพรหมประทับอยู่เหนือบัวบานก้านกลาง
คาดว่าสลักขึ้นหลังสมัยปราสาทนครวัดระหว่าง พ.ศ.
1675-1700 ภาพที่ 4 ทับหลัง ณ ปรางค์กู่สวนแตง อ.พุทไธสง จ.บุรีรัมย์
เป็นภาพพระนารายณ์บรรทมตะแคงขวาอยู่เหนือหลังมังกร พระยานาคที่แทรกอยู่ตรงกลางหายไป
ก้านบัวแบ่งออกเป็นหลายก้านและมีพระพรหมประทับอยู่บนก้านกลาง สลักขึ้นในสมัยหลัง ระหว่าง พ.ศ. 1700-1750. |